حس های ۱۲ گانه

 

 

حس های مبنایی Foundation (lower body)	حس های میانی Feeling (middle body)	حس های اجتماعی Social (higher body/maturity)
لامسه touch	بویایی smell	شنوایی hearing
سرزندگی sense of life	چشایی taste	گفتار speech
حرکت movement	بینایی sight	دگراندیشی another's thought
تعادل balance	گرمی warmth	همدلی another's I

 

در نگاه استاینر، آدمی حس هایی عمیق تر از حواس پنجگانه دارد. او ۱۲ حس برای انسان برمی شمارد و از حس عشق و دوستی چنان یاد می کند که می توان آن را حسی ورای حس های ۱۲ گانه ی فوق در نظر گرفت. به تعبیر او آموزش فرزند انسان، هنر مرهم گذاشتن و رسیدگی به حس هاست.

 

بر اساس مشاهدات او، رشد حس های مبنایی، زمینه ساز رشد حس های اجتماعی در انسان است.  این حس های حیاتی که به اراده در بدن فیزیکی انسان مرتبط هستند می توانند در ۷ سال اول شکوفا شوند. بر اساس شواهد علمی، این ۴ حس ما را به تعادل نزدیک می کنند و کمک می کنند که خود را در بدن فیزیکی بیابیم و در جای خود قرار بگیریم.

چگونه حس های مبنایی را زنده و شاداب نگه داریم؟

۱. حس لامسه: 

برقراری تماس پوستی با عنوان مراقبت کانگرویی (the Kangaroo Care) به تأیید شواهد علمی، فرآیند رشد را در کودک تحریک می کند. کودکان به تماس پوستی به خصوص با پوست انسان نیاز دارند و آن را در محیط می جویند تا مرکز خود را پیدا کنند. 

حس لامسه ی آسیب دیده به شکل های مختلفی بروز پیدا می کند. از جمله:

• حساسیت زیاد فرد به لمس شدن
• مدام به دیگران برخورد کردن و وارد محدوده ی آنها شدن
• روی نوک پا راه رفتن

در مورد کودکان (افراد) با حس لامسه ی آسیب دیده چنین همراهی و مراقبت هایی پیشنهاد می شود:

• با نرمی و لطافت بیشتری آنها را لمس کنیم. 
• پارچه های لطیف در دسترسشان قرار دهیم. 
• پاشویه و ماساژ پاها در آب، تیله یا توپ های کوچک
• به بهانه هایی تجربه ی تماس پر بر پوستشان را ایجاد کنیم.
• به عنوان یک بازی کودک را در پارچه ای بغلتانیم و یک پیله\ساندویچ بسازیم. انواع مختلف بازی شامل محصور شدن در یک قالب مماس با بدن می تواند تجربه ی دلپذیری باشد.
• آغوش گرم و ایمن و نوازش های صمیمانه را دریغ نکنیم. به لطف حضور کودکان بزرگترها هم از تماس سیراب می شوند و خود را بازمی یابند. 

  کودکان بطور طبیعی بدنبال لمس شدن توسط بزرگترها هستند.

• از ترانه هایی که با حرکت و تماس همراه هستند (دست زدن، پا به زمین زدن،...) بهره ببریم.
• شستشوی دست ها بهترین زمان برای لمس دست هاست. 
• ماساژ و نوازش قبل از خواب
• گردش و بازی در طبیعت

 

کودکان نیاز دارند که مرزها را لمس کنند و به این وسیله خود را در میان مرزها بیابند.

 

۲. حس سرزندگی:

حسی از سلامت و نشاط جسمی و روحی است که به بدن اثیری انسان و هاله ی انرژی اطراف بدن مربوط است. 

در نوزاد انسان مواردی مثل گرسنگی، دفع، تحریک محیطی زیاد و نبود خلوت کافی، جدایی از مراقبین اولیه و ... حس سرزندگی را خدشه دار می کنند و او را به گریه می اندازند.

بازی، زیبایی محیط و شگفتی در خوبی ها به تقویت هاله ی انرژی کمک می کنند.

 

اینها از عوامل بهبود حس سرزندگی در کودکان هستند:

• مرتبط بودن با بزرگسال بویژه در ۷ سال اول زندگی

           بدن اثیری نوزاد انسان در ۷ سال اول تولد نیافته و بنابراین او از هاله ی انرژی مراقبین اولیه ی خود بهره می برد. اضطراب جدایی کودک زمانی است که لازم است کودک از هاله ی انرژی مراقبین اولیه جدا شده و با شخص تازه ای مرتبط شود. 

کودک انسان نیز مانند هر انسان دیگری به ارتباط زنده در اینجا و اکنون و محبت صمیمانه و از ته دل نیاز دارد. واقعی باشیم و به گرمی عشق بورزیم!

• برنامه و رویه های مشخص

        به کودک احساس امنیت و اعتماد به این دنیای ناشناخته می دهد. پیش بینی پذیری آن به حس آرامش کودک کمک می کند.

• رعایت آهنگ تنفس در محیط زندگی کودک

رقص دم و بازدم در فعالیت ها

• نظم و انضباط 

 

۳. حس حرکت:

مجموعه ی الگوهای حرکتی در سیر رشد انسان که شامل حرکت های ظریف و درشت می شود.

حرکت، مقدمه ی شکوفایی گفتار در کودک انسان است.

 

۴. حس تعادل:

نیروی گرانش زمین و مجرای گوش در ایجاد حس تعادل در انسان نقش دارند. 

شتاب زدگی در برنامه های شبانه روز از موانع درک تعادل است.

بازی های تعادلی مانند راه رفتن روی طناب اگر چه طناب روی زمین باشد و ایستادن روی یک پا پیشنهاد می شوند.

 

 

برگرفته از آموزش های خانم Lou Harvey-Zahra، مدرس بین المللی رویکرد والدورف